Elena Lucrezia Cornaro Piscopia jest znana jako pierwsza kobieta na świecie, która otrzymała tytuł magistra. Wyróżnienie to przyznał jej Uniwersytet w Padwie w 1678 r., doceniając tym samym jej wiedzę w dziedzinie filozofii.
Piscopia była naturalną córką arystokraty, Giovanniego Battisty Cornaro, prokuratora Bazyliki św. Marka [prestiżowy wenecki urząd – przyp.tłum.] oraz kobiety z ludu, Zanetty Boni. Urodziła się w Wenecji w 1646 r., jako piąte z siedmiorga dzieci. W wieku 18 lat została wpisana do złotej księgi szlachty (albo d'oro dei nobili), przy czym jej ojciec za przyjęcie jego dzieci do zaszczytnego grona patrycjuszy, zapłacił 100.000 dukatów.
Elena wcześnie zainteresowała się nauką i zaczęła kształcić się pod okiem ojca, który uznał, że zdolności córki przysporzą splendoru rodzinie. Z tej przyczyny wsparciem jej dalszego rozwoju intelektualnego zajęli się: teolog Giovanni Battista Fabris, łacinnik Giovanni Valier, grecysta Alvise Gradenigo, profesor teologii Felice Rotondi oraz rabin Shemel Aboaf, który uczył Elenę hebrajskiego. Studiowała ona również hiszpański, francuski, arabski i aramejski, a oprócz tego mogła się pochwalić gruntowną znajomością muzyki. Kształciła się również w zakresie retoryki, dydaktyki oraz filozofii, a tej ostatniej uczył jej Carlo Rinaldini, profesor na Uniwersytecie w Padwie, prywatnie przyjaciel ojca Eleny.
Oprócz pasji do studiowania dziewczyna odczuwała również powołanie religijne, które sprawiło, że w wieku dziewiętnastu lat została benedyktyńską oblatką. Wybór Eleny nie spotkał się z aprobatą rodziców, którzy planowali wydać ją za mąż. Żeby oszczędzić im większego rozczarowania, zdecydowała, iż zrezygnuje z pójścia do klasztoru, ale mimo wszystko pozostanie wierna regule benedyktyńskiej.
W 1677 r. poprosiła o pozwolenie na pretendowanie do tytułu magistra w dziedzinie teologii, jednak kanclerz Uniwersytetu w Padwie, kardynał Gregorio Barbarigo, zdecydowanie się temu sprzeciwił. Dzięki mediacjom Rinaldiniego dano jej możliwość zaprezentowania swojej wiedzy, w rezultacie czego 25 czerwca 1678 r. Elena Lukrezia została magistrem filozofii, a nie teologii, jak wcześniej pragnęła.
Mimo że intelektualistka kształciła się w Wenecji, po uzyskaniu tytułu przeniosła się do Padwy i zamieszkała w rodzinnej rezydencji, Palazzo Cornaro, niedaleko Santo. Jej i tak dość słabe zdrowie, nadwątlone wyczerpującą nauką oraz praktykami ascetycznymi, zaczęło się pogarszać, przez co Piscopia coraz częściej chorowała, a okresy słabości trwały długo. Stan taki utrzymwwał się aż do jej śmierci, która nastąpiła w lipcu 1684 roku. Została pochowana w kościele Santa Giustina w Padwie.
Bliscy uczonej długo uważali ją za fenomen, który warto pokazać światu; wszak nie często zdarza się kobieta, która jest w stanie pisać rozprawy filozoficzne i prowadzić dysputy po łacinie. Jednak ona pozostawała samotna wśród zachwytów; samotna ze względu na to, że jej niezwykłe kompetencje intelektualne zamknięte były w kobiecym, a nie męskim umyśle. Elena Lukrezia nigdy jednak nie uważała swoich zdolności za argument na rzecz kobiecej godności, ani nie pragnęła współzawodniczyć z mężczyznami na polu nauki. Uzyskanie przez nią tytułu magistra stało się wyrwą w systemie, „załataną” natychmiast tak skutecznie, że kolejna Włoszka – Laura Bassi – dostąpiła tego zaszczytu naukowego dopiero w 1732 roku.
W 1772 r. Caterina Dolfin podarowała Uniwersytetowi Padewskiemu rzeźbę przedstawiającą Elenę Lucrezię Cornaro Piscopię. Statua znajduje się obecnie u podnóża monumentalnych schodów Cornaro na Antycznym Dziedzińcu (Cortile Antico) Palazzo Bo. To hołd złożony kobiecie, która jako pierwsza na świecie uzyskała tytuł magistra i która dzisiaj jest również symbolem kobiecej emancypacji.
unipd.it
